Այն, որ Վլադիմիր Պուտինը հանձնեց իր դաշնակից՝ Սիրիայի բռնապետ Բաշար Ասադին և ի վիճակի չեղավ օգնել նրան զինված ապստամբներին դիմակայելու հարցում, վատ հետևանք ունեցավ Կրեմլի առաջնորդի համար։ Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կտրուկ վատթարացումը, ի թիվս այլ բաների, բացատրվում է նրանով, որ դրա նախագահ Իլհամ Ալիևը Ռուսաստանը թուլացած համարեց, քանի որ այն ի վիճակի չէր պաշտպանել իր պարտնյորին։
Վերջին տարիներին Բաքուն ավելի վճռական քաղաքականություն է վարում՝ ամուր կապեր հաստատելով Թուրքիայի հետ և զավթելով Լեռնային Ղարաբաղը, որին Ռուսաստանը չհակադարձեց, թեև պետք է ռազմական օգնություն ցուցաբերեր Հայաստանին Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության շրջանակում։ Երկուշաբթի Ալիևը, դժգոհ նրանից, որ Պուտինը դեկտեմբերին «Ադրբեջանի ավիաուղիներ» ավիաընկերության ինքնաթիռի սխալմամբ խոցման համար ներողություն չխնդրեց, պահանջեց, որ Ռուսաստանը հրապարակավ ընդունի իր պատասխանատվությունը, պատժի մեղավորներին, փոխհատուցում վճարի զոհերի ընտանիքներին և ավիաընկերությանը, և Մոսկվային սպառնաց դատի տալ միջազգային դատարանում։
Սակայն Բաքվի և Մոսկվայի միջև հակամարտությունը բացատրվում է ոչ միայն դրանով և Եկատերինբուրգում ադրբեջանական համայնքի ներկայացուցիչների վրա կատարված ձերբակալություններով, որոնց ընթացքում ձերբակալվածներից շատերը ծեծի ենթարկվեցին, այդ թվում՝ երկուսը՝ մինչև մահվան ելքով։ Ալիևը 2024 թվականի դեկտեմբերին Ասադի տապալումից ի վեր ավելի ու ավելի է հեռանում Պուտինից, Newsweek-ին տված հարցազրույցում ասել է ընդդիմադիր Ադրբեջանի ժողովրդական ճակատ կուսակցության նախագահ և նախկին պետքարտուղար Ալի Քերիմլին: «Նա սկսեց գիտակցել, որ Ռուսաստանն այլևս այնքան ուժեղ չէ, որքան նախկինում կարծում էին», քանի որ չկարողացավ պաշտպանել իր հիմնական դաշնակիցներից մեկին, պարզաբանում է Քերիմլին։
Ավելին, ըստ նրա, Ալիևը տեսավ, թե որքան արագ Թուրքիան և արևմտյան երկրները սկսեցին լրացնել վակուումը ոչ միայն Ռուսաստանի կողմից լքված Սիրիայում, այլև ամբողջ տարածաշրջանում: Մինչ Պուտինն Ասադի տապալումն ընկալում էր որպես լուրջ պարտություն, Ալիևը ողջունեց այդ զարգացումը և հրապարակավ Ասադի հեռացումը դրական զարգացում անվանեց՝ միտումնավոր քաղաքական առումով իրեն հեռու պահելով Մոսկվայից։ Նա, ըստ ամենայնի, եզրակացրել է, որ Ռուսաստանի հետ սերտ կապերը կարող են իրականում ավելի վտանգավոր լինել, քան ՌԴ-ին դիմակայելը։
Ռուսաստանում ադրբեջանցիների ձերբակալություններին և ծեծին ի պատասխան՝ Բաքուն կոշտ միջոցներ ձեռնարկեց. Ադրբեջանում չեղարկվեցին ռուսական մշակութային միջոցառումները, խուզարկվեց «Sputnik Азербайджан»-ի խմբագրությունը, ձերբակալվեցին յոթ աշխատակիցներ, մի քանիսը ծեծի ենթարկվեցին։ «Россия сегодня» մեդիա ընկերության Բաքվի մասնաճյուղը, որի մեջ է մտնում նաև «Սպուտնիկ» գործակալությունը, շարունակում է գործել «անօրինական ֆինանսավորման հիման վրա՝ չնայած 2025 թվականի փետրվարին հավատարմագրման կասեցմանը», հայտարարեց ոստիկանությունը։
Մի քանի օր անց, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի դատախազների միջև բանակցություններից հետո, «Սպուտնիկ»-ի հինգ աշխատակիցներ ազատ արձակվեցին, իսկ Ռուսաստանում ազատ արձակվեց ադրբեջանական համայնքի առաջնորդ Ուրալը։
«Ռուսաստանը չէր սպասում Բաքվի նման կոշտ արձագանքի», — ասում է Միջազգային ճգնաժամային խմբի Հարավային Կովկասի վերլուծաբան Կոնուլ դը Մուրը։ Երկու երկրների միջև հարաբերություններն, ըստ նրա, «գտնվում են ամենացածր կետում Ադրբեջանի անկախացումից ի վեր»։
Ըստ Քերիմլիի՝ Բաքվի և Մոսկվայի միջև կապերի թուլացումը սկսվել է, երբ Պուտինը չկարողացավ արագորեն գրավել Ուկրաինան, և Ալիևը, ինչպես շատ այլ տարածաշրջանային առաջնորդներ, գիտակցեց Ռուսաստանի խնդիրները։ Եվ Ադրբեջանի հաղթանակը Լեռնային Ղարաբաղի երկրորդ պատերազմում Ալիևին ստիպել է իր երկիրը դիտարկել որպես առաջատար տարածաշրջանային խաղացող, որին Մոսկվան իր պայմաններն այլևս չի կարող թելադրել, Newsweek-ին տված հարցազրույցում ասել է Արտաքին հարաբերությունների գերմանական խորհրդին առընթեր Արևելյան Եվրոպայի, Ռուսաստանի և Կենտրոնական Ասիայի կենտրոնի տնօրեն Շտեֆան Մայստերը. «Ալիևն իրեն համարում է տարածաշրջանային նոր անվտանգության կարգի գլխավոր ճարտարապետ, որում Ռուսաստանը չի խաղա այն դերը, որը խաղացել է անցյալում: Ադրբեջանը նրա հետ փոխզիջումների գնալ չի ցանկանում»:
